Zabezpieczenie społeczne
Zabezpieczenie społeczne w Niemczech, w Polsce i w Czechach
Przy podejmowaniu pracy w sąsiednim kraju powstaje wiele pytań. Na temat ubezpieczenia zdrowotnego, zasiłku rodzinnego, ubezpieczenia emerytalno-rentowego czy ubezpieczenia wypadkowego. Dotyczy to w szczególności pracowników przygranicznych, mieszkających w jednym kraju i pracujących w drugim. Gdzie opłacam moje składki ubezpieczeniowe? W którym kraju mogę pójść do lekarza, kiedy zachoruję? Jakie świadczenia otrzymam ja i moja rodzina w miejscu zamieszkania? Są to typowe kwestie zabezpieczenia społecznego i ważne jest te prawa znać i je egzekwować. Na tej stronie w sposób krótki i konkretny odpowiadamy na najważniejsze pytania.
Kim jest pracownik przygraniczny?
Pracownik przygraniczny to osoba wykonująca pracę najemną lub na własny rachunek w Państwie Członkowskim, która zamieszkuje na terytorium innego Państwa Członkowskiego, gdzie co do zasady powraca każdego dnia lub co najmniej raz w tygodniu (rozp. (WE) nr 883/2004). Niniejsza publikacja dotyczy tylko pracowników, a nie osób pracujących na własny rachunek.
Uwaga: Oprócz tej definicji pracownika przygranicznego istnieje definicja z prawa podatkowego, zapisana w kilku umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania lub regulacjach specjalnych, według których pracownicy przygraniczni pod pewnymi warunkami podlegają obowiązkowi podatkowemu w kraju zamieszkania. Jednak w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania między Niemcami a Polską i Czechami nie ma takich szczególnych regulacji.
Gdzie ubezpieczeni są pracownicy przygraniczni?
Zasadniczo pracownicy transgraniczni ubezpieczeni są w kraju, w którym pracują. Również w razie krótkoterminowych pobytów w celu świadczenia pracy jest więc konieczne przystąpienie do systemu ubezpieczeń społecznych kraju zatrudniającego. Składki do systemów zabezpieczenia społecznego opłaca się więc w miejscu pracy.
Ze świadczeń można częściowo korzystać również w miejscu zamieszkania. O szczegółach dowiesz się w poniższych punktach.
Generalnie zgodnie z regułami wspólnotowymi UE obowiązuje zasada, że pracownicy transgraniczni w sprawach zabezpieczenia społecznego nie mogą być traktowani gorzej niż pracownicy, którzy mieszkają i pracują w tym samym kraju.
UWAGA: Komisja Europejska przedłożyła propozycję zmian w koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Obecnie jest ona konsultowana. Wyżej wymienione zasadnicze reguły będą nadal obowiązywać. W trakcie 2019 r. mogą jednak nastąpić zmiany dot. szczegółów.
Dotyczy to w szczególności ubezpieczenia na wypadek bezrobocia. Zaproponowano dwie zmiany, które jednak są jeszcze przedmiotem negocjacji.
Pobyt za granicą w celu poszukiwania pracy w trakcie pobierania świadczenia: ma zostać przedłużony z trzech do sześciu miesięcy. Na wniosek możliwe jest też przedłużenie.
Wypłata zasiłku dla bezrobotnych: W przypadku bezrobocia pracowników przygranicznych obecnie odpowiedzialny w sprawach wypłaty świadczeń dla bezrobotnych jest urząd pracy w miejscu zamieszkania.
W przyszłości to urząd pracy w ostatnim miejscu zatrudnienia, czyli w miejscu, w którym opłacane były składki, ma wypłacać zasiłek dla bezrobotnych, ale tylko wówczas, gdy pracownik przygraniczny pracował tam co najmniej 12 miesięcy. W przypadku krótszego okresu właściwy będzie nadal urząd pracy w miejscu zamieszkania.
O zmianach będziemy informować na tej stronie.
- Z czego składa się zabezpieczenie społeczne w Polsce?
Podstawowe zasady
Dla pracowników oraz osób prowadzących działalność gospodarczą istnieje obowiązek ubezpieczenia. Za pobieranie i rozliczanie wszystkich składek ubezpieczeniowych odpowiada Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Ustawa o ubezpieczeniach społecznych reguluje wszystkie kwestie ubezpieczeń obowiązkowych oraz dobrowolnego przystąpienia do systemu ubezpieczeń społecznych.
Uwaga: Do ubezpieczenia społecznego zalicza się ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie wypadkowe i chorobowe. Składek na fundusz pracy (ubezpieczenie na wypadek bezrobocia) oraz na ubezpieczenie zdrowotne oficjalnie nie zalicza się do ubezpieczenia społecznego.
Składki na ubezpieczenia społeczne w Polsce w 2020 r.:
Ubezpieczenie społeczne |
Pracownicy |
Pracodawcy |
Ubezpieczenie chorobowe |
2,45 % |
0,00 % |
Ubezpieczenie wypadkowe |
0,00 % |
0,40 - 3,60 % |
Ubezpieczenie rentowe |
1,50 % |
6,50 % |
Ubezpieczenie emerytalne |
9,76 % |
9,76 % |
Fundusz Pracy |
0,00 % |
2,45 % |
Ubezpieczenie zdrowotne |
9,00 % |
0,00 % |
Jak czytać tabelę: Składka odprowadzana na ubezpieczenie emerytalne wynosi dla pracodawcy i pracownika po 9,76% wynagrodzenia brutto.
Dalsze uwagi:
- Składka na ubezpieczenie zdrowotne w 7,75% jest odliczana od podatku.
- Maksymalna roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe nie może być wyższa od kwoty trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w danym roku kalendarzowym. W 2020 r. jest to kwota 156.810 zł.
- Podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięcznie 250 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Wynagrodzenie to w 2020 r. wynosi 5.227 zł. Dla pozostałych rodzajów ubezpieczeń nie ma maksymalnej podstawy wymiaru składki.
- W Polsce nie ma ubezpieczenia pielęgnacyjnego oraz limitu wynagrodzenia zwalniającego z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.